Yıllardır devam eden iç savaş nedeniyle dünyanın en büyük insani ve ekonomik krizlerinden birinin yaşandığı Yemen’de, BM nezaretinde 2 Nisan’da yürürlüğe giren 2 aylık ateşkes, müddetin dolmasına saatler kala dün 2 ay daha uzatıldı.

BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg’in “Yemen hükümeti ve Husilerin 2 Nisan’dan itibaren hava, kara ve deniz operasyonlarını 2 ay boyunca durdurmayı kabul ettiğini” duyurmasıyla başlayan ateşkes, 2016’dan bu yana bir “ilk” olma özelliği taşıyor.

İhlallere karşın devam eden ateşkesin sona ermesine saatler kala BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 31 Mayıs’ta Yemen Başkanlık Kurulu Lideri Reşad Muhammed el-Alimi ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek “ateşkesin uzatılması” davetinde bulundu.

BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg de dün “Yemen’deki çatışmanın taraflarının, 2 Nisan’da yürürlüğe giren ateşkesin sona ermesine saatler kala 2 ay daha uzatılmasını kabul ettiğini” duyurdu.

ATEŞKES TEKRAREN İHLAL EDİLDİ

Ateşkes, gözlemcilere nazaran ülkedeki çatışmaları kıymetli ölçüde azaltsa da Yemen hükümeti ve Husiler, yürürlüğe girmesinden bu yana birbirlerini tekraren ateşkesi ihlal etmekle suçladı.

Yemen ordusu, 21 Mayıs’ta yaptığı açıklamada “Husi milislerinin, yürürlüğe girmesinden bu yana keskin nişancılar, ağır formda askeri destek güç gönderilmesi ve bomba yüklü insansız hava araçlarıyla ordu mevzilerinin amaç alınması üzere hareketlerle ateşkesi 4 bin 200’den fazla sefer ihlal ettiğini” duyurdu.

Bunun üzerine Husiler de bir açıklama yaparak hükümet güçlerini “birkaç cephede 7 binden fazla ihlalde bulunmakla” suçladı.

Ülkede 2 Nisan’da başlayan ateşkes mühletince, çıkan çatışmalarda çok sayıda Yemen askeri ve Husi milis hayatını kaybetti yahut yaralandı. Fakat buna ait şimdi resmi bir data bulunmuyor.

Yemen resmi ajansı SABA’nın haberine nazaran, Yemen Başkanlık Kurulu Lideri Alimi, 1 Haziran’da yaptığı açıklamada, Husilerin ateşkes mühletince ortalarında çocukların da bulunduğu 70’den fazla kişiyi öldürdüğünü söyledi.

HUSİLERİN KUŞATMASINDAKİ TAİZ’DE YOLLARIN AÇILMASI

Yaklaşık 7 yıldır Husilerin kuşatma altında tuttuğu Taiz ve öbür vilayetlerde ana yolların açılması problemi, BM nezaretinde varılan ateşkesin en kıymetli hususlarından biriydi. Lakin bugüne kadar Taiz’deki kuşatmanın kaldırılması ve öteki vilayetlerde kapalı olan yolların açılması bağlamında bir ilerleme sağlanamadı.

Bu bağlamda atılan en kıymetli adım, Yemen hükümeti ile Husilerin temsilcileri ortasında Ürdün’ün başşehri Amman’da 25 Mayıs’ta başlayan istişare toplantıları oldu.

Amman’daki istişare toplantılarına ait 29 Mayıs’ta Grundberg’in ofisinden yazılı açıklamaya nazaran, görüşmelerde iki tarafın sunduğu teklifler kapsamında yolların etaplı olarak açılması konusu ele alındı ve yolcuların güvenliğini garanti edecek tahlilin öncelikli olduğu kaydedildi.

Taraflara “iç müzakerelerini acilen tamamlama ve Yemen halkının somut biçimde göreceği olumlu sonuçları gerçekleştirme” davetinde bulunan Grundberg, “yolcu ve eser taşımacılığındaki kısıtlamaların kaldırılmasının, Yemenlilerin çektiği acıyı hafifletme ve iktisadın canlandırılmasına olumlu tesir yapmakla kalmayacağını birebir vakitte siyasi sürece olan itimadı artırmaya da yardımcı olacağını” vurguladı.

Taiz’deki yolların açılması için kurulan hükümete bağlı Müzakere Komitesi Lideri Abdulkerim Şeyban, Ürdün’de bu bahse ait yeni görüşme tipleri yapılacağını söz etti.

Ateşkes boyunca Taiz, neredeyse her gün kentteki kuşatmanın kaldırılması talebiyle düzenlenen şovlara sahne oldu.

HUDEYDE LİMANI’NDAN YAKIT AKIŞI

Ateşkes muahedesi ayrıyeten 2014 yılından bu yana Husilerin denetiminde olan ülkenin batısındaki Hudeyde Limanı’ndan meselesiz yakıt akışının sağlanmasını da kaide koşuyordu.

Mutabakat, Yemen hükümetinin 2 aylık ateşkes boyunca 18 petrol gemisinin bu hayati limana ulaşmasına müsaade vermesini öngörüyordu.

Bu kapsamda birinci petrol gemisi, ateşkesin ikinci günü olan 3 Nisan’da Hudeyde Limanı’na ulaştı.

Akaryakıt konusunda boğucu bir krizin yaşandığı Husilerin denetimindeki bölgelere, ateşkes müddetince Hudeyde Limanı üzerinden yakıt akışı devam etti.

Yemen Başkanlık Kurulu Lider Yardımcısı Tarık Salih, süreksiz başşehir Aden’de BM Hudeyde Mutabakatını Destekleme Misyonu (UNMHA) Lideri Michael Perry ile 12 Nisan’da bir ortaya geldi. Görüşmede Salih, Yemen hükümeti olarak ateşkese bağlılıklarını teyit ederek, ateşkesin başladığı 2 Nisan’dan bu yana Husiler tarafından denetim edilen Hudeyde Limanı’na 12 petrol tankerinin ulaşmasına müsaade verildiğini kaydetti.

Hudeyde Limanı’na giren toplam gemi sayısına ait ise şimdi bilgi verilmedi.

Ayrıyeten Sana’daki Yemen Petrol Şirketi 26 Mayıs’ta konutlarda kullanılacak 8 bin ton gaz taşıyan bir geminin Hudeyde Limanı’na ulaştığını duyurdu.

MİLLETLERARASI SANA HAVALİMANI YİNE ETKİN HALE GELDİ

Ateşkes yeterince Memleketler arası Sana Havalimanı’nda uçuş hareketliliği tekrar başladı. Havalimanından haftalık olarak Mısır’ın başşehri Kahire ve Ürdün’ün başşehri Amman’a iki ticari sefer düzenleniyor.

Husilerin denetimindeki Memleketler arası Sana Havalimanı’ndan birinci ticari uçuşun başlaması, Yemen hükümetinin Husiler tarafından verilen pasaportları kabul etmeyi reddetmesi nedeniyle mayıs ortasına kadar ertelendi.

Ağır memleketler arası uğraşların akabinde Yemen hükümeti, Husi bölgelerinden verilen pasaportları “insani gerekçelerle” kabul ettiğini duyurdu.

Yemen’deki Milletlerarası Sana Havalimanı’ndan birinci ticari uçuş, 6 yıl ortadan sonra 16 Mayıs’ta Amman’a gerçekleştirildi.

Mayıs ayında Amman ile Sana ortasında 6’şar ticari uçuş yapıldı.

Mısır Dışişleri Bakanlığı da 23 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, Kahire ile Sana ortasında direkt uçuşlara müsaade verildiğini duyurdu. Sana Havalimanındaki bir yetkili ise AA muhabirine yaptığı açıklamada, “78 yolcu taşıyan bir uçağın Kahire’ye indiğini” söyledi.

ESİRLERİN HÜR BIRAKILMASI TARAFINDAKİ UYUŞMAZLIK SÜRÜYOR

Yemen hükümetine takviye veren Arap koalisyonu tarafından ateşkese katkı sağlamak emeliyle Milletlerarası Kızılhaç Komitesinin iş birliğiyle, 6 Mayıs’ta 163 Husi esir üç evrede Suudi Arabistan’dan hava yoluyla süreksiz başşehir Aden’e tahliye edildi.

Arap Koalisyonu Sözcüsü Turki el-Maliki, tahliye süreçlerinin, ateşkesi sağlamlaştırma, barışı tesis etme ve Yemen krizini sona erdirme gayretlerine verilen takviyenin yanı sıra esir evrakının tahlile kavuşturulmasını kolaylaştırmak hedefiyle gerçekleştirildiğini tabir etti.

Husi Esir İşleri Komitesi Lideri Abdülkadir el-Murtaza ise “5 kişi hariç, koalisyon tarafından hür bırakılanların Husi esirler olmadığını” söyledi.

Yemen hükümetinin Esir ve Tutuklu Müzakere Heyeti Üyesi Macid Fedail ise 6 Mayıs’ta Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Husilerin Suudi Arabistan’ın hür bıraktığı milisleri kabul etmediğini, esirlerin Sana’da bulunan Memleketler arası Havalimanından alınmadığını” söz etti.

Husilerin, milislerini “savaş yakıtı” olarak kullandığını savunan Fedail, “Bu esirler, Husi milisleri tarafından Sana’da karşılanmayarak reddedildi.” sözlerini kullandı.