0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) ticari kredilere getirdiği sınırlama kararıyla 17,30 liradan 16,30 liraya kadar gerileyen dolar, dün global resesyon ve enflasyon kaygılarıyla birlikte ABD Merkez Bankası’nın (FED) açıkladığı tutanaklarıyla birlikte faiz artırımını 75 baz puandan daha üst düzeylerde gerçekleştirebileceği beklentileriyle dolar endeksinin (DXY) 107 hududunu geçmesiyle yine 17,30 liralara dayandı.

DOLAR ENDEKSİ 20 YILIN ZİRVESİNDE

Küresel sakinlik, yükselen enflasyon ve FED’in agresif faiz artırmaya devam edeceği tasaları memleketler arası dolar endeksini 107 ile son 20 yılın en yüksek düzeyine çıkardı. Dünyada doların paha kazanması dolar/TL kurunu 16,7’den 17,25 liraya taşıdı. Dolarda pahalanmanın sürmesi bekleniyor. Haftaya 16,75 liradan başlayan dolar, 3 günde yüzde 3, bir günde ise yüzde 1,5 kıymet kaybetti. Başta petrol emtia fiyatları da resesyon ve enflasyon tesiriyle sert düşüşler yaşıyor.

Yükselen enflasyona karşı iktisatta “yumuşak inişi” geri plana atan ABD Merkez Bankası’nın (FED) şahin siyaseti doları güçlendirirken gelişen ülke para üniteleri ABD parası karşısında daima kıymet kaybediyor. En son güçlenme atağını dün yaparak 107 puana yükselen dolar endeksi (DXY), 2002’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı. Endeksin 2022 sonuna kadar 110 puan pahasını aşabileceği sanılıyor.

Küresel ekonomik yavaşlama beklentisiyle ABD’de vadeli endeks kontratlar ve tahvil faizleri düşerken dolar, euro karşısında yüzde 0,6 oranında bedel kazandı ve euro/dolar paritesi 1,02’ye geriledi. Kripto paranın önderi Bitcoin düşmesine karşılık 20 bin dolarda kalmayı başardı.

RESESYON VE ENFLASYON TELAŞLARI ARTIYOR

Yaptığı açıklamada Michigan Üniversitesi enflasyon beklentisine dikkat çeken FED Lideri Jerome Powell, gelecek 5 yıla ait enflasyon kestirimlerin yüzde 3’lerin üzerinde gerçekleştiğini hatırlattı.

Powell’ın kelamlarını pahalandıran analistler, FED tutanaklarının piyasalara istikamet vermeye başladığını, ikinci çeyrekle birlikte öbür çeyreklerde daralmaların gözleneceğini, bu durumun da enflasyon artışlarına karşı yükseltilecek faizlerle birlikte tahvil yatırımlarına gelecek dolar akınının, ABD parasını değerlendireceğini, bu durumun gelişen ülke para üniteleri ve enflasyonlarını önemli etkileyebileceğini yorumluyor.

Haziran FOMC toplantısından bu yana banka üyeleri 40 yılın tepesini aşan enflasyonu dizginlemek için Temmuz toplantısının kıymetine dikkat çekmişlerdi. Barclays Ekonomisti Jonathan Millar, “Komitenin (FOMC) 50 yahut 75 baz puanlık artışı yapmak için dikkate alacağı göstergeler hakkında ipuçları arayacağız. Tutanaklar, şuranın fiyat istikrarını önceliklendirdiği görüşünü kuvvetlendiriyor” demişti.

Enflasyonları düşürmek için sakinlik riskini göze alan FED, ülkede evvel teknik daha sonra gerçek resesyona girilebileceğini öngörüyor. Analistler, ABD’nin hem faiz artışı hem de kur kanalıyla enflasyona karşı sert önlemler aldığını ve sonuca ulaşıncaya kadar atılımlarını sürdüreceğini bildiriyor. FED’in fiyat istikrarını sağladıktan sonra başlama ihtimali yüksek resesyona karşı faiz indireceği iddiaları yapıyor.

DÜNYANIN GÜNDEMİ ARTIK SAVAŞ DEĞİL

Küresel gelişmelere baktığımızda, yüksek enflasyon ve resesyon tasaları ana gündem hususu olmaya devam ediyor. Resesyon tasalarının sürdüğü ortamda, FED faiz indirimi başlangıç tarihi beklentileri de  her geçen hafta öne çekiliyor. Tahvil yatırımcıları FED’in sıkılaşma siyasetinden U dönüşünün 2023 ortasında başlamasını fiyatlıyor.

Bir ay evvel traderlar FED siyaset faizi bandının yüzde 4’ten fazla bir oranda tepe yapmasını bekliyordu. Bugün ise tepe 2023’ün birinci çeyreğinde yüzde 3,3 civarında bekleniyor. Tahvil traderları bu tepeye ulaşılmasının akabinde gelecek bir dizi faiz indirimiyle yılsonunda siyaset faizinin yüzde 2,7’de oluşmasını bekliyor. Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) üyelerinin FED’in mevcut dot-plot (nokta grafiği) kestirimleri ise daha uzun vadeli faiz artışı öngörüyor.

Ekonomistlere nazaran, sıkılaşmaya giden birçok ülkenin gelecek bir yıl içinde resesyona girme ihtimali her geçen gün artıyor. Hasebiyle merkez bankaları fiyat artışlarını denetim altına almak ve büyümeyi desteklemek ismine enflasyonun artmasına müsaade veren siyasetleri tercih etmek zorunda kalıyor.

Resesyona evvel girecek ülkelerin ise gelişmiş 10 ülke olacağı ve akabinde başka ülkelerin sıralanacağını belirten analistler de, 2023 yılında resesyona girecek ABD’nin ister istemez sıkılaşmadan çıkıp genişlemeci siyasetlere yöneleceği, FED’in fonlama faizini süratli bir biçimde istikrar faizinin üzerine çıkaracağını ve faizlerde doruğa ulaşıldıktan sonra tekrar aşağı dönüşün başlayacağını lisana getiriyor.

DOLAR GÜÇLENİYOR EMTİA FİYATLARI DÜŞÜYOR

Küresel iktisatta merkez bankalarının sert denebilecek faiz artışları yapmaları, ülkelerde enflasyon nedeniyle harcamalarda sınırlama, gelişmiş ve gelişenlerin yılın ikinci çeyreğinden itibaren ekonomik büyümelerinde geri çekilmeleri ortaya koyacağı öngörüsü düzgünce barizleşti. İktisat idarelerinin resesyondan evvel fiyat istikrarını önemsedikleri ise tartışmasız öne çıkıyor.

DOLAR/TL YİNE 17 LİRANIN ÜZERİNE ÇIKTI

Dolar endeksinin yükselmesiyle gelişen ülke para ünitelerinin dolara karşı eridiği süreçte Türk Lirası günlük bazda yaklaşık yüzde 1,5 bedel kaybetti. Hafta başından bu yana dolar TL karşısında yüzde 3 oranında bedel kazandı. BDDK atağıyla geçen hafta 16,3’leri gören dolar/TL kuru tekrar kendini 17 liranın üzerine attı. Piyasalarda dolar pahalanırken resesyon beklentisinin yüzde 40’lara ulaşması başta petrol, bakır ve başka emtiada fiyatları düşürdü.

Enflasyon ve resesyon dertleriyle hafta başı 100 doların altına gerileyen brent petrol, atak yaparak tekrar 104 dolar düzeyine gelmesine karşılık tekrar 97 dolara geriledi. Analistler, petrolün 70 doların altını göreceğini, petrol liderliğinde demir, bakır, çelik, alüminyum ve çinko üzere emtianın sert düşüşler yaşayacağını bildiriyor. Resesyon tesiriyle altın fiyatları da son 6 ayın gerisine düştü. Altının onsu memleketler arası piyasalarda 1760 dolardan süreç görüyor.

PETROL, ALTIN, BAKIR VE DEMİRDE SON FİYATLAR

Resesyon teması fiyatlamalar üzerinde tesirli oluyor. Dolar global piyasalarda güçlü seyrini korurken riskli varlıklarda satışlar devam ediyor. Hafta başı WTI’da 100 doların altına gelen petrol fiyatları sert geri çekilmeyle brentte 104 dolar düzeyinden süreç gördü. Lakin dün dolar endeksinin atak yaparak 107 puan düzeyini aşmasıyla petrol fiyatları brentte 97 dolara kadar düştü. Piyasada şu anda brent 98-100 dolar aralığında süreç görüyor. Citigroup global emtia raporunda petrol fiyatlarının 70 doların altına inebileceğini kestirim etmişti.

Ons altın 1812 dolar  düzeylerinden ABD tahvil getirilerinin yükselmesi ve FED tutanakları beklentisiyle 1752 dolar düzeyine kadar geri çekildi. Yükselişlerde reaksiyon hareketlerinin hudutlu kalmaya devam ettiği ve genel eğiliminin aşağı istikametli olduğu görülüyor. Analistlere nazaran, ABD tarafında PMI ve FOMC toplantı tutanakları takipte. 1750 dolar değerli bir dayanak noktası. Bu düzeyin altındaki günlük kapanışlar satışları bir ölçü daha artırabilir. Yaşanacak gelişmeler ons altında 1750’leri ve burası kırılırsa 1740 dolarlar görülebilir. 1760 direnç noktasında yer alıyor.

Londra Metal Piyasası’nda bakır, tezgah üstü piyasada 7 bin 918 dolarla Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyeyi gördü ve haftayı yüzde 4,3 paha kaybederek tamamladı. Kırmızı metalde vadeli direnç noktası 8 bin 200 ile 8 bin 300 dolar, dayanaklar ise 7 bin 800 – 7 bin 700 dolar ortasında yer alıyor. Yatırım uzmanları büyümeleri etkileyecek talepte mümkün düşüşlerin olabileceğini ve bu paralelde fiyatların aşağı geleceğini yorumluyor. Türkiye’de de hurda bakır fiyatının kilogram fiyatı 125 lira civarından süreç görüyor.

Diğer taraftan demir cevheri ABD’de resesyon kaygıları ve Şangay’da çıkan yeni hadiseler sonrası geniş çaplı test uygulamalarının başlamasının üretimi düşüreceği beklentileriyle geçen Salı günü elde ettiği karları geri verdi.

Çelik üretiminde kullanılan demir cevheri düşüşünü sürdürerek sene başında beri en düşük düzeyine yaklaşırken Mart ayında gördüğü 166 dolarlık doruğa nazaran şu anda piyasada 116 dolardan süreç görüyor. Çin de çelik üretim tesisleri stoklarındaki birikme sebebiyle üretimler yüzde 30 düşürüldü.

RUSYA’NIN GÜÇ İHRACATI TAM GAZ

Bu ortada 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal eden Rusya, ticaret ambargosuna karşın Çin, Hindistan gibisi ülkelere petrol, doğalgaz ve güç ihracatını sürdürüyor. Rusya’nın yalnızca Çin ve Hindistan’a son 3 ay içinde 25 milyar doları aşkın güç ihracatı yaptığı bildiriliyor. Çin’in geçen yılın tıpkı devrine nazaran Rusya’nın petrol, gaz ve kömürüne 18,9 milyar dolar verdiği hesaplanıyor. Hindistan ise birebir devirde Rusya’ya güç ithalatı sebebiyle 5 milyar dolardan fazla para dedi. Rusya’nın 2021 yılına nazaran bu yıl 13 milyar dolardan fazla güç geliri elde ettiği gözleniyor.

Savaş başladığından beri Rus güç akışını izleyen Güç ve Pak Hava Araştırma Merkezi baş analisti Lauri Myllyvirta Bloomberg’e bilgi verirken, “Çin, Rusya’nın boru çizgileri ve Pasifik limanları aracılığıyla ihraç edebileceği her şeyi aslında satın alıyor. Hindistan, Avrupa’nın artık istemediği Atlantik’ten gelen kargoların ana alıcısı oldu” diyor.

Myllyvirta, hacim bazında Çin’in ithalatının Haziran’da yavaş biçimde artmaya devam ettiğini, Hindistan’ın Avrupa Birliği’nin Rus petrolüne yönelik yasağının yürürlüğe girmesinin önümüzdeki aylarda alımlarını daha da artırmaya teşvik edebileceğini söylüyor. Myllyvirta’ya nazaran, Çin ve Hindistan bu yıl toplam satışlar açısından hâlâ Avrupa’nın gerisinde kalıyor.