0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İstanbul Medipol Üniversitesi Siyaset Bilimi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Alptekin, “Orta Doğu’daki agresif önderler Ukrayna’da yaşananlara bakarak şimdiden potansiyel maksatlarına karşı savaş jimnastiği yapıyor.” dedi.

Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı tarafından Doha Forumu 2022 kapsamında “Bölgeselden Globale: Ukrayna’daki Savaşın Orta Doğu Üzerine Etkileri” başlıklı bir yuvarlak masa toplantısı düzenlendi.

Doha News İmaj ve Planlama Kısmı Baş Editörü Razan Saffour moderatörlüğünde gerçekleşen toplantıda, SETA Washington Araştırma Yöneticisi Doç. Dr. Kılıç Buğra Kanat, İstanbul Medipol Üniversitesi Siyaset Bilimi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Alptekin, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Veysel Kurt, İrtibat Başkanlığı Kamu Diplomasisi Dairesi Lideri Dr. Oğuz Güner, Al Jazeera English Kıdemli Muhabiri Jamal Elshayyal ve Katar Üniversitesi İbni Haldun Merkezi Kıdemli Uzmanı Dr. Ali Bakır konuşmacı olarak yer aldı.

Toplantıya ayrıyeten Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lider Yardımcısı Dr. Çağatay Özdemir, Milletlerarası Bağlantılar Uzmanı Dr. Abdullah Erboğa, Al Jazeera’de Araştırmacı Gazeteci Ali Zalat, Doha Enstitüsü Uyuşmazlık Tahlili Uzmanı Maysa Ebu Hilal ile Edinburg Üniversitesi’nde Araştırma Uzmanı Khadıjah Elshayyal ve Anadolu Ajansı (AA) Katar Temsilcisi Ahmed Yusuf iştirak sağladı.

Panelde konuşan Alptekin, Ukrayna ve Rusya savaşının patlak vermesinden sonra Orta Doğu için daha evvel yapılan hesapların tekrar gözden geçirileceğini belirterek, şunları söyledi:

“Uluslararası sistemin bir müddettir değişmeye başladığını hepimiz biliyoruz. Orta Doğu’nun yeni polisinin Çin olduğu ve ABD’nin de Orta Doğu’dan ağır bedeller ödediği herkes tarafından ezberlenmişti. ABD tek başında 8 trilyon doları Irak ve Afganistan’daki savaşında harcadı. Anlatılan kıssa, ABD’nin Orta Doğu’dan çekilip daha çok Asya Pasifik’e ağırlaşacağı tarafındaydı. Orta Doğu’nun artık kendileri için eskisi üzere değerli olmadığı aktarılıyordu. Fakat Rusya’nın Ukrayna ile olan savaşından sonra bence hesaplarımızı tekrar gözden geçiriyoruz. Beyaz Saray etrafı hesapları yine yapıyor. Şu anda onlar için yalnızca makûs adam Çin değil, Rusya da eklendi. Bu işgal ile birlikte Orta Doğu’da yeni güvenlik problemlerinin öne gelmesini hesaplamaya başlayacağız.”

Ukrayna savaşının Orta Doğu üzerinde direkt ve dolaylı olmak üzere 2 tesirinin olabileceğinden kelam eden Alptekin, şöyle devam etti:

“Birinci tesiri direkt olacaktır. Orta Doğu’daki agresif önderler Ukrayna’da yaşananlara bakarak şimdiden potansiyel gayelerine karşı savaş jimnastiği yapıyor. Beşşar Esed’in İdlib hakkında yeni hesapları olabilir. Birebir biçimde Etiyopya’da Tigray için. Tahminen öteki ülkelerde bu hesaplar içerisine girmiştir. Zira Rusya-Ukrayna savaşı yalnızca bu iki ülke ortasında değil. İkinci tesiri de dolaylı olup Orta Doğu’daki hassas ülkelerin iç güvenliğini etkileyebilir. Arap baharındaki şovların onlarca yıl devam eden ekonomik krizden sonra patlak verdiği hatırlanmalıdır. Tıpkı biçimde Ukrayna savaşının Orta Doğu ülkeleri üzerinde tesirleri olacağı kanaatindeyim. Bilhassa Rusya’ya ziraî eserler konusunda bağlı olan Mısır üzere ülkeler. Bu ülkelerde açlık yaşanması halinde toplumsal olaylar tetiklenebilir.”

“ŞU ANDA RUSYA UKRAYNA’DA BİR İKİLEM İÇERİSİNDE”

Katar Üniversitesi İbni Haldun Merkezi Kıdemli Araştırmacısı Ali Bakır ise ABD ve Çin rekabetinde dezavantajlı olan tarafın Washington olduğunu belirterek, bunun sebepleriyle ilgili, “ABD artık eskisi üzere gücünü koruyabilen bir ülke pozisyonunda değil. Birinci sebep, ekonomik olarak Çin tırmanışta lakin ABD iktisadı eskisi üzere artık büyümüyor. İkinci konu da ABD eskisi üzere istediği halde müttefikler kuramıyor. Üçüncü sebep de kendi politik stratejik maksatlarına ulaşmak için işgallerin pek de verimli olmadığının ortaya çıkmasıdır, örnek olarak Afganistan ve Irak. Zira birçok zorlukla karşı karşıya kaldı.” değerlendirmesinde bulundu.

Bakır, Çin’in ekonomik olarak daima büyüdüğüne de dikkati çekerek, “Çin iktisadı şu anda ABD iktisadının yüzde 70’ine tekabül etmekte. Çin’in çok büyük rezervleri var. Bu sebeplerden ötürü Çin ABD’yi zorluyor.” sözlerini kullandı.

Rusya’nın ABD ve Çin ortasındaki rekabeti çok yeterli bir formda gözlemediğini belirten Bakır, “(Ruslar) ABD’nin düşüşte olduğunu görüyorlar. Birinci olarak ABD’yi Gürcistan’da 2008’de test ettiler ve akabinde 2014’te Ukrayna’da. Suriye’de birebir vakitte. Tüm bunların sonucunda ABD’den rastgele bir sert yanıt almadıklarını gördüler. Obama yönetiminden bu yana ABD’nin kendilerinden daha fazla Çin’e odaklandıklarını gördüler. Rusya kendisi için uygun vaktin artık olduğu hesabını yaptı ve Ukrayna’ya taarruz başlattı. Lakin yaptıkları hesaplamaların âlâ gitmediğini de görüyorlar. Şu anda Rusya Ukrayna’da bir ikilem içerisinde. Eli boş çekilemiyor ve savaşa da devam edemiyor zira çok ağır bedelleri var.” diye konuştu.

Bu savaşın memleketler arası sistem üzerinde çok dramatik tesirlerinin olabileceği ihtarında bulunan Bakır, “Eğer Rusya ağır bir bedelle savaşı kaybederse Çin, ABD’ye karşı gelecekte olası bir müttefikini kaybettiği hesabına girecektir. Çin’in bir müttefiki yok lakin Rusya olası bir müttefik üzere duruyor. Rusya’nın savaşı kaybetmesi Çin’in ABD ile ekonomik ve askeri rekabetini etkileyecektir. Bu yüzden ABD, Çin’in Rusya bir halde yardım etmesinden endişeleniyor. Aksi durumda yani Rusya savaşı kazanırsa ki zayıf bir ihtimal, gelecekte güçlü bir Çin-Rus ittifakı meydana gelebilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Ukrayna savaşının Orta Doğu üzerindeki tesirlerine değinen Bakır, “ABD için Körfez 1970’li yıllarda olduğu üzere artık kıymetli değil. Körfez doğal gaz ve petrol ile güçlü ülkelerden oluşmakta. Bu ülkeler 70’lerde olduğu üzere artık kendi petrol ve gazlarını ABD’ye ihraç etmiyor. Şu anda bu ihracatın büyük oranı Çin ve doğuya gidiyor. Bölgenin 1’nci partneri artık ABD değil Çin’dir ve bunun da yansımaları var. Bu yüzden ABD bölgedeki nüfuzunu kaybediyor. Elbette ABD birden kaybolmuyor lakin eskisi bir olmayacağı bir gerçek. Bölgesel ülkeler de bu gerçeğin farkında.” sözlerini kullandı.

Körfez ülkelerinin Ukrayna ve Rusya savaşına yönelik tavrımı da pahalandıran Bakır, “Sadece Katar ve Kuveyt açık bir biçimde Ukrayna’yı destekledi. Öbür ülkeler ya sessiz ya da bir formda Rusya yanlısı bir tavır içinde.” diye konuştu.

SETA Washington Araştırma Yöneticisi Buğra Kanat da ABD’nin Rusya’ya gösterdiği tepkiyle birebir vakitte Çin’e de bir ileti göndermek istediğini belirterek, “Herhangi bir mümkün teşebbüsün sonuçları (Çin’in) milletlerarası diplomatik arenadan izole edilmesi ve tıpkı ekonomik yaptırımlara maruz kalmasını içerebilir. Bu tepki Çin’in dış siyasetinin da yine şekillenmesini etkileyebilir. Muhtemelen Çin, savaşın sonuçlarını bekliyor olacaktır. Savaş ile birlikte Çin’in kendi dış siyasetini yine gözden geçirmesi gerekebilir.” dedi.

“İRAN, BİLHASSA SURİYE’DE RUSYA’DAN BOŞALAN YERLERİ DOLDURMAK İSTEYECEKTİR”

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısmı Öğretim Üyesi Veysel Kurt ise güç üreten ülkelerin anahtar bir pozisyonda olacağına değinerek, şunları söyledi:

“Orta Doğu’da güç temin eden ülkeler ve çatışmaların yaşandığı bölgelere dikkat edilmesi gerekiyor. Kısa vadede güç üreten ülkeler anahtar pozisyonunda olacaktır. Zira Rusya’nın güç kaynaklarının yerine Avrupa ülkeleri kısa vadede daha çok Körfez bölgesinden ülkeleri tercih edecektir. Çatışma bölgelerinde de dikkat edilmesi gereken hassas yerler; Yemen, Suriye ve Libya gelmektedir. Şayet Rusya ağır bir bedelle savaşı kaybederse, Suriye ve Libya’da yapılan hesaplamalar tekrardan masaya yatırılacaktır. Tekrar güç problemi ve çatışma bölgeleri için uzlaşı konusunda en çok zorlayan tarafın İran olacağı kanaatindeyim. Zira bilhassa çatışma bölgelerinde Rusya zayıflarsa İran’ın ne yapacağından emin değiliz. İran bilhassa Suriye’de Rusya’dan boşalan yerleri doldurmak isteyecektir.”

Al Jazeera English Kıdemli Muhabiri Jamal Elshayyal, memleketler arası sistemin ülkeleri kaybetmeye sebebiyet veren kanunlara uymaya zorladığını belirtti.

Ülkelerin silah, besin ve ilaçta dışa bağımlı olmaması gerektiğine vurgu yapan Elshayyal, “Bunların dışında yapabileceğiniz bir şey yok ve aksi durumda daima bağımlı olursunuz. Türkiye’nin kendisini büyük ülkelerin yer aldığı masada bulmasının sebebi de bunu başarabilmiş olmasıdır. Bu yüzden Türkiye’yi zayıflatma teşebbüsleri mevcuttur.” değerlendirmesinde bulundu.