0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını süreci ve Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle yükselen besin fiyatlarında global kriz tasası baş gösterirken, kimi ülkelerin, iç piyasalarını korumak için besin eserlerinin ihracatını durdurma ya da kısıtlama yoluna gittiği görülüyor.

Salgın sürecinde başlayan karantina uygulamaları ile birlikte kimi besin eserlerinin stoklanmaya başlaması sonucu besin fiyatları süratle yükselmeye başlamıştı. Global besin güvenliğini tehlikeye atan Kovid-19, 2020’nin ikinci yarısından besin fiyatlarında artışa neden olmuştu.

Besin fiyatları, geçen ay tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO), datalarına nazaran, FAO Besin Fiyat Endeksi, şubatta ocak ayına kıyasla yüzde 3,9 artış göstererek ortalama 140,7 puan oldu. Artış oranı, geçen yılın şubat ayına nazaran ise yüzde 24,1 olarak gerçekleşti. Endeks, kelam konusu bedelle tüm vakitlerin en yüksek düzeyine çıktı.

Dünya Ticaret Örgütü bilgilerine nazaran, Kovid-19 sürecinde AB, Arjantin, Anguilla, Bolivya, Brezilya, Kamboçya, Kolombiya, Mısır, El Salvador, Polonya, Romanya, Gambiya, Endonezya, Moğolistan, Kuzey Makedonya, Sırbistan, İsviçre ve Özbekistan’ın da ortalarında bulunduğu kimi ülkeler, stratejik olarak gördükleri kimi besin eserleri için tedbirler aldı. Bu tedbirler ortasında süreksiz ihracat kısıtlamaları, ithalat tarifelerinin süreksiz olarak kaldırılması, ithalat vergilerinden muafiyet yer aldı.

Rusya Federasyonu, Kazakistan, Ermenistan, Belarus ve Kırgızistan’ın oluşturduğu Avrasya Ekonomik Birliği (AEB), Kovid-19 tedbirleri kapsamında 2020’de çok sayıda tarım eserinin ihracatını 30 Haziran’a kadar yasaklamıştı.

Arz açığını ve artan besin fiyatlarını önlemek için Rusya ve Arjantin hükümetleri de Aralık 2021’de, buğday başta olmak üzere tahıl ihracatına kısıtlama getirmişti.

BESİN KORUMACILIĞI ARTIYOR

Devam eden Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle besin fiyatları global bazda yükselmeye devam ediyor.

Salgının tetiklediği besin korumacılığı, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte artarken, emtia fiyatlarında görülen sert yükselişler ve besin arzına ait tasalar ülkelerin “sıkı bir şekilde” besin korumacılığına gitmesine sebep oluyor.

Global besin üretimi ve tedarikinde değerli rol oynayan Rusya ve Ukrayna’da yaşanan savaş münasebetiyle birtakım ülkeler, iç piyasalarını korumak için stratejik olarak gördükleri birtakım besin eserlerinin ihracatını durdurma ya da kısıtlama yoluna gitti.

Ülkelerin, bunu ülke içerisindeki stokları koruma etmek ve iç piyasada fiyatları aşağıda tutmak gayesiyle süreksiz olarak uyguladıkları belirtilirken, bu durumun o eserlerin ithalatını yapan ülkeler için çeşitli zorluklara neden olacağı söz ediliyor.

RUSYA, BESİN SAVAŞI DA BAŞLATTI

Rusya, Ukrayna’ya açtığı savaş sonrası besin eserlerinin tedarikinde de global bir savaş açtı.

Rusya, bu ay, üçüncü ülkelere beyaz şeker ve şeker kamışı ihracatını, AEB’ye de tahıl ihracatını süreksiz olarak yasakladı. Kelam konusu yasaklar, AEB ülkelerine 30 Haziran’a kadar, üçüncü ülkelere de 31 Ağustos’a kadar uygulanacak.

Arjantin de kendi un endüstrisi için buğday tedarikini garanti altına almak ve makarna fiyatlarının artışını frenlemek için bir sistem oluşturma kararı aldı. Arjantin ayrıyeten, soya yağı ve küspesi ihracatını da durdurma kararı aldı.

Ukrayna ise buğday, mısır, ayçiçeği yağı, gübre ihracatına yasak getirdi. Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, Ukrayna hükümetinin, besin rezervi oluşturmayı hedeflediğini belirterek, bunun için ülkenin yıllık tüketimine eşit tahılı geri alacağını bildirdi.

Macaristan da tahıl ihracatı yasağına katılan ülkeler ortasında yer aldı.

Dünyanın en büyük palm yağı üreticisi Endonezya ise şirketlere, planladıkları palm yağı ihracatının yüzde 30’luk kısmını yurt içine ayırma zaruriliği getirdi. Bu oran daha evvel yüzde 20’ydi.

BESİN KORUMACILIĞI YAPAN ÜLKELER ORTASINDA ORTA DOĞU VE AFRİKA DA YER ALIYOR

Orta Doğu ve Afrika ülkeleri de besin korumacılığı yapan ülkeler ortasında bulunuyor.

Cezayir’de yağ, şeker ve buğday eserlerine ihracat yasağı getirildi. Cezayir Tarım Bakanı Abdulhafız Heni, Rusya-Ukrayna krizi sebebiyle tahıl eserlerinde oluşan telaşlar üzerine ülkesindeki tahıl stoklarının 2022 sonuna kadar kâfi olduğunu tabir etmişti. Yaklaşık 1,3 milyon ton buğday üretimine sahip Cezayir, yıllık 9-12 milyon ton buğday tüketiyor.

Nisan 2020’de baklagil, yer fıstığı, bezelye, fasulye ihracatına süreksiz yasak getiren Mısır, Rusya-Ukrayna savaşının akabinde kimi besin eserlerinde meydana gelen fiyat artışının önüne geçmek için ortalarında buğday, mercimek ve fasulyenin de bulunduğu 5 besin eserinin ihracatını da süreksiz olarak durdurdu.

Kamerun da mahallî piyasadaki fiyat artışları ve tedarik sıkıntısını münasebet göstererek pirinç, mısır, darı ve sorgum eserlerine ihracat yasağı getirdi.

FAO’nun Rusya ve Ukrayna’nın global tarım için kıymetine ve iki ülke ortasında devam eden savaşın tarım eserleri pazarına tesirine ait ön kıymetlendirme raporunda, kuruluşun savaştan evvelki varsayımında Rusya’nın mart-haziran devrinde 8 milyon tonluk ihracat yapacağının varsayım edildiği hatırlatılmış lakin son gelişmelerle bu varsayımın gerçekleşmesinin sıkıntı göründüğü belirtilmişti.

Bu durum da Rusya’nın da ortasında bulunduğu ülkelerin uyguladığı besin korumacılığının ne kadar önemli boyutta olduğunu gösteriyor.